Cultuur 3.0 report: “het internet is nog niet af”

[this post is in Dutch, as the entire conference was held in Dutch, dealing with e-culture in the Netherlands]

Cultuur 3.0 conferentie,
8 april, Club 11, amsterdam.
Virtueel Platvorm.

Introductie
De conferentie cultuur 3.0 wordt geopend door de nieuwe directeur van Virtueel Platform, Floor van Spaendonck, Dick Rijken en Paul Keller (Digitale Pioniers). De openingsboodschap is een trieste: na het nieuws dat Steim, Mediamatic en Waag Society niet meer in aanmerking komen voor subsidie vanuit de gemeente Amsterdam, wordt de Cultuur 3.0 conferentie welhaast en noodkreet naar bestaansrecht.

Waar het thema zich focussed rond de demystificatie van e-cultuur zal er worden gekeken naar vooral de breedte waarin deze term zich bezigd en hoe er in verschillende sectoren wordt omgegaan met e-cultuur. Het doel van een dergelijke doorsnede is het vergaren van inzicht in alle processing van expressie en reflectie in dit domein. In alle lagen van de samenleving wordt er massaal gedaan aan e-cultuur. In elke huiskamer staat minstens een computer; de Time-person of the year is “you”. Hier gaat e-cultuur over. Naast het bieden van inzicht in de breedte van het veld, is het even relevant ‘onze’ eigen labs en doelen van deze labs te laten zien. Dit vakgebied begint bij de labs en zij zullen door moeten gaan in het vernieuwen en onderzoeken van het internet; het is nu niet afgelopen, het internet is nog niet af.

Conferentie
De dag is ruwweg op te delen in twee delen:
opleidingen en ontwikkelingen binnen e-cultuur en economie plus fondsen binnen e-cultuur, met Paul Keller en Floor van Spaendonck als hosts. Elke spreker krijgt vijf minuten om zijn of haar verhaal te doen.

Over Virtueel Platform
VP is klaar voor een nieuwe start waar het vroeger begon als lobby tussen politiek en media is VP nu een kenniscentrum van formaat, met plannen om verder te groeien naar sectorinstituut. VP wil zich richten op profesionalisering van de sector (zie nieuw beleidsplan vp) Met een nieuw team gaat hier aan gewerkt worden. nogmaals, de aanleiding van cultuur 3.0 is noodkreet. Iedereen wil digitaliseren, maar toch heerst er nog veel ongebrip. Demystificatie van de sector: er zou geen expertise zijn. Die is er natuurlijk wel, alleen nog niet helder verwoord. Nieuwe taak van VP.

eerste panel: kunst & labs: wat zijn de innovatieve kunstvormen?
Susuan Jasco
is curator bij Montevideo. De functie van Montevideo is het conserveren en onderzoek doen naar open source, database, art production, preservation of media art. Naast ‘artist in residence’ zijn er ook artiesten die in het veld van nieuwe media actief zijn. Via bijvoorbeeld de dyne.org foundation, zijn er middelen beschikbaar. met als doel “to provide time and means to work in professional context”. Innovatie in de kunst in lijn staan met de innovatie binnen technologie. Er worden projecten gescreend.

Lucas van der Velden.
In Eindhoven is er vanuit de gemeente een ‘nieuw’ initiatief : Strp S. Dit is een plek met veel ruimte en veel nieuwe creatieve industrie, gevestigd in oude Philips fabrieken. Van der Velden e.a. hebben het idee dat er behoefte is aan een culturele kant bij deze creatieve industrie in Eindhoven in de vorm van een Medialab. Het doel is om praktijk- onderzoek te doen naar de haalbaarheid van een Medialab via het realiseren van projecten. Deze projecten moeten zich gaan richten op de integratie van meerdere media. Vooral de relatie tussen media en architectuur bestaat er nog een gat, volgens van der Velden. Hij doelt hier op navigatie, tracking etc. De plek is interessant omdat o.a. Philips’ NatLab daar zat. Tot in de jaren 60 zorgde Philips voor een kunst-elan. Moet er een nieuw poem komen en moet dat in Eindhoven?

Waag society
Heeft in de afgelopen jaren aardig wat projecten opgeleverd en interventies gemaakt. De Waag wil haar activiteiten typeren als “creative research”. Waar in de academische wereld het dogma ‘publish or perish’ bestaat, gaat het Waag Society om maken, waar het dogma ‘demo or die’ van kracht is.
De methode is een iteratief ontwerpproces, waar samen werken met kunstenaars, academici en bedrijven een standaard is. Binnen de projecten staat de gebruiker centraal. Op zoek naar innovaties door middel van een grid van domeinen, waarbinnen de Waag actief wil zijn.
Een ander doel is het bieden van faciliteiten en ‘testbeds’ zoals fablab. Een groot probleem binnen innovatieplatforms en creatieve industrie is: hoe blijf je relevant? “IPP creative” is opgestart om ruimte te maken om onderzoek te doen en een soort neutrale plek te zijn om dit uit te zoeken.

tweede panel: onderzoek & ontwikkeling, opvallende modellen

Arie Altena, Frank Mohr Instituut
Rapporteerd vanuit Groningen en begint met de vraag: wat is nieuwe media kunst? Zijn doel is om studenten op te leiden om op een betekenisvolle manier kunst te maken die nu de cultuur vormen. Hierbij staat nieuwe technologie en de invloed van deze technologie op cultuur centraal. Wat is het om nu te leven? Hoe kan het anders? Belangrijk in dit veld is dat je als kunstenaar je eigen plek en mix van technologie maakt en toe-eigend. Het gaat om dingen maken. Het is zelden zo dat je alle facetten van een project als kunstenaar kunt doen. Vanuit de wereld van de kunst die dingen wil maken, zul je moeten samenwerken. Er is binnen nieuwe media kunst behoefte aan samenwerkingen tussen kunst en technologie. Het gaat om opnieuw leren denken – in reflectie en estethiek.

Alex Verkade
Is werkzaam bij buro ‘de praktijk”, waar methodes worden ontwikkeld voor regulier voortgezet onderwijs. Er wordt ook gekeken naar mogelijke toepassingen van cultuur en nieuwe media, maar ook bijvoorbeeld werkzaam voor de Nationale Wetenschapsquiz en wetenschapscommunicatie. Een recentelijk interessante reeks projecten gaan over afstandsonderwijs. Hoe kun je dit verbeteren? Er wordt geprobeerd onderwijsverbeteringen en leergedrag via e-cultuur aan te pakken door gebruik van data mining etc. Niet alleen de technische kant van onderwijs maar ook distributie speelt hier een belangrijke rol, waarin nederland een beetje achter loopt in vergelijking tot andere Europese landen. Er wordt druk gezocht naar partners die hierin kunnen helpen (oproep).

Anne Nigten
Is werkzaam voor V2. Ze bespreekt het model van de “Patching zone”, een nieuw initiatief vanuit v2. Dit is voortgekomen vanuit v2 lab onderzoek en het gaat over electronische kunst, waarbij projecten in samenwerking met wetenschappers en technici worden uitgevoerd. Ideale kunstvorming voor samenwerking op het gebied van onderzoek en ontwikkeling. V2 lab is daar een geruime tijd mee bezig geweest. Leerpuntje is dat de eigenheid van een onderzoek en de werkwijze/methode sterk afwijkt van r&d in bijvoorbeeld het bedrijfsleven of de wetenschap (open deur?).
De term Art&D is in het leven geroepen door Nigten (in plaats van R&D). Onderscheid zich omdat het geen reflectie is op theory, maar reflectie op zichzelf. It’s about remixing and patching. Kunstenaars putten vanuit verschillende gebieden en “patchen” dit tot iets nieuws, waarbij het vaak gaat om interactieve kunstwerken en het gedrag van gebruiker. Uitkomsten art en d. vaak werkende prototypes als uitkomst. Proof of concepts maar dan stapje verder.
Opleidingen vertonen vaak een gat omtrent samenwerking (ID Eindhoven is hier een tegenvoorbeeld) Complexe vraagstukken kunnen vaak niet anders dan transdisciplinair worden aangepakt. Behoefte aan ruimte om dit te doen is sterk: een aanvulling voor opleidingen = de patching zone. Gericht op hedendaagse complexe problemen, bijvoorbeeld rol van publieke ruimte, sociale interactie. Ook bijdrage leveren aan cultuurlokaal. Zie patchingwork.net.

derde panel: de gebruikers: eCultuur, wat is de meerwaarde?

Jan van der Sluis Stimulanz – live events.
Over informatie en organisatie van informatie in de zorg – crossmedialiteit. Laat een moeilijk leesbaar ontwerp zien van het in elkaar schuiven van verschillende dimensies in informatie. Van der Sluis brengt de term ‘life events’, wat er op neer komt dat er evenmenten zijn waarbij zorg noodzakelijk is, door wie dan ook. In hoeverre kun je deze live events gaan delen en invullen door middel van e-cultuur middelen? Er heerst in de zorgsector nog een grote achterstand als het neerkomt op de mogelijkheden die e-cultuur kan bieden. Implementatie en overtuiging is moeilijker dan het lijkt in de zorg.

Macha Roesink.
Verteld over het Museum De Paviljoens in Almere. De tentoonstelling ‘at random- netwerken en kruisbestuivingen’ staat centraal. Waarom ze hier nu staat is vogens haar omdat het woord “netwerken” in de titel van de tentoonstelling staat. Bij het Museumpaviljoen gebeurd echter nog veel meer zoals bemiddeling tussen actuele e-cultuur en onderwijs, maar ook het ontwikkelen van lesprogrammas bij tentoonstellingen. Het project Skybrowser van Luna Maurer wordt besproken als voorbeeld. (meer info hier).

museumgoudA – Ranti Tjan
Tjan is directeur van het museum Gouda, dat zich bezighoudt met kunstgeschiedenis en beeldende kunst. Als voorbeeld voor het integreren van museu met e-cultuur geeft Tjan een voorbeeld van 40.000 objecten -goudse beelden – die door middel van een per ongeluk meegenomen erfenis in Australie is beland. De eigenaar is op zoek gegaan naar de herkomst en makelij van deze beelden door brieven te schrijven. Met de komst van het internet is zijn informatiezoektocht extreem uitgebreid, vooral via internet verzamelaars en kenners. Dit geeft materiaal voor meerdere collecties. De vraag hierbij is hoe kun je opnieuw, met deze middelen, kunt verzamelen en hoe je de amateur-expert verzamelaar in dit proces betrekt.
Over de “patching zone” van v2, die ook hier is toegepast, zegt Tjan dat het een poging is om medewerkers opnieuw te laten kijken naar media, vooral op het gebied van de rol van conservator.

vierde panel: Internationale samenwerking: grenzelose projecten
SICA – Beate Gerlings
Internationale samenwerking, oke, maar wat is de ‘state of the union’ in e-cultuur, vraagt Gerlings zich af. E-cultuur is erg breed; er is nog geen duidelijk beeld.
Bij SICA gebeurd er vanalles, zoals de “dag vd grenseloze nieuwsgierigheid”, met daarbij de vraag hoe je echt kunt samenwerken in een interantionale context. Hoe zorg je voor echte crosspolonation in een tijd van een verschuivend wereldbeeld en een verschuiving van machtscentra. Door ander kanten op te kijken dan bijvoorbeeld New York en Berlijn, maar naar plekken als Shanghai Sao Paulo en Delhi krijgen we meer inzicht in wat er in de kunst allemaal te doen is. Maar is dit wel voor de nieuwe media sector? Ja, zegt Gerlings. Naast het hele digital divide verhaal is er vooral in het opzetten van e-cultuur erg veel te doen. Internationalisering ondersteunen is ook een doel van bijvoorbeeld VP. Virtueel en zintuigelijk volgen van internationale trends. Sica heeft als taak om interessante trends te spotten. Veel naar China en India om contacten te leggen, vooral om de link vanuit beeldscherm naar echt wereld te maken. Ook is er toegang tot europese subsidies voor dit soort projecten (oproep).

Alex Adriaansens, V2
Begint zijn presentatie met een foto van Mao die het werk van Duchamp onderzoekt. Dit is een voorbeeld van het doel van internationalisering; uitdaging en exploratie. Het onderzoeken en vormgeven van onszelf en onze omgeving; trial and error, DIY en methode. De inzet van technologie om onszelf te begrijpen is er altijd al geweest, waarbij media en technologie extenties van ons lichaam zijn (McLuhan). Internationale uitwisselingen zijn onderdeel van onze dagelijkse praktijk. Connectiviteit, verbondenheid en verantwoordelijkheid. Kunst, NGO’s, Copyright etcetera gaan allemaal over internationalisering. Dit wordt daarmee dan ook een belangrijk beleidspunt. Niet te verwarren met globalisering – internationalisering gaat over kennis delen.
Nederlandse e-cultuur instellingen zijn klein, wat kenmerkend is. Deze schaal heeft voor- en nadelen. Innovatie en onderzoek is gericht in fijnmazige netwerken waardoor het heel moeilijk is om een kritische massa te bereiken. Wel zijn deze netwerken dynamisch en flexibel en goed vernetwerkt. Kunst, vormgeving en e-cultuur zijn discipline-overschrijdend. Daarom zijn deze instellingen zeer geschikte partners voor buitenlandse projecten, vooral door hun unieke aanpak. In nieuwe economische regios werkt men vaak vanuit andere (hierarchische) achtergronden. Internationaal samenwerken gaat over delen van manieren van samenwerking. E-cultuur in nl is eigenzinnig en helder, experiment als basis voor praktijk. Tweewegverkeer, geen export. Residencies, workshops, presentaties… nl e-cultuur is hier al goed mee op weg. Belangrijk thema. E- cultuur houdt niet op aan de grens.

nimk, Gaby Wijers
Wijers begint, zegt ze zelf, met een aantal open deuren als statements. E-cultuur is vluchtig. Technieken zijn vluchting. Archieven, collecties en beheer zijn zijn het enige geheugen, het enige middel tegen vluchtigheid.
Bij het NIMk, lopen verschillende onderszoeks projecten over het archiveren van mediakunst en daarmee zijn ze pioniers. Het ontwikkelen van technieken en modellen om die kunst weer te presenteren is het doel, bijna altijd in samenwerking.
In 2010gaat het “inside installation project” getoond worden, mede mogelijk gemaakt door het culture 2000 fonds. NIMk in dit soort projecten het voortouw. Wijers laat nog een project zien; het Gama project. Gama is een e-content + project, waar 19 partijen bij participeren, waaronder onder andere Ars Electronica. Het doel is om archieven te bouwen; in november zullen de eerste resultaten zichtbaar zijn. NIMk heeft op dit moment een hele grote collectie mediakunst, ook voor distributie. Op 215 locaties in 36 landen.

vijfde panel: Creatieve industrie: tussen cultuur, economie en maatschappij

Picnic – Monique van Dusseldorp
Van Dusseldorp begint haar verhaal over kennismaken en conferenties. Zijn er mensen al actief aan het netwerken? Want daar gaat het om.
In amsterdam is er een grote mate van creatieve industrie en allerlei bedrijvigheid rond e-cultuur.
Er is nog geen blauwdruk over hoe hier mee om te gaan. Nu en hier op het punt van wat het hier en nu. Het PICNIC event is een grote bijeenkomst over e-cultuur en amsterdam als “creative capitol” – gematched voor industrie. Wat is een congres? Het brengt mensen bij elkaar om mee verder samen te werken en contacten te onderhouden. PICNIC is een platvorm, waar dit jaar ook “specials” worden geintroduceerd: themas binnen het gehel spectrum waar nog intensiever op wordt ingegaan. Er zijn nog mogelijkheden om voor de aankomende PICNIC en special aan te dragen (oproep).

Willem Velthoven, Mediamatic
Vertelt over “social rfid” en mediamatic als het eerste sociaal netwerk binnen en cultureel kader. De Kate Bush party wordt genoemd (kate komt niet) maar ook het El Hema project, een samenwerkinsproject waar mensen uit 17 landen elkaar vonden via eigen netwerken en dat van Mediamatic. Je sociale todo-lijst via netwerk is de badge die je gekregen hebt aan het begin van de conferentie. De fotos zijnop basis van je meta-datauitgezocht. Wat heb je met deze mensen gemeen? Ga het uitvinden! Ook kun je via je RFID badge bellen op twe plekken in 11; waarom? Hygienisch netwerken (dus wel praten, niet ontmoeten). Ook het friend-drinkstation wordt genoemd, dat vorig jaar op PICNIC erg succesvol bleek. Ook het iTea – en phototbooth project worden genoemd. Ook is er een dating service binnen het cultureel netwerk. Mocht je het allemaal teveel vinden, dan kun je gelukkig op de Mediamatic site bij je profiel, alle ‘social’ events uitzetten.

submarine channel, Bruno Felix
in 2000 begonnen als alternatief voor de publieke omroepen. Online festival met 1 keer per jaar een fysiek festival. Estetische kant wordt bekeken, maar ook de kanten als marketing en distributie: hoe bereik je mensen online. Over de eigen producties die submarine maakt, zegt Felix dat het risicovol is. Bijvoorbeeld het Minimovies project. Dit zjjn documentaires in serievorm in afleveringen van 5 minuten. Je krijgt 2 afleveringen en een trailer. Daarna kun je de rest van de serie kopen voor 1 dollar (iTunes model) hoe kun je online maken en distribueren?De documentaire My SeCondLife is van Submarine. Deze is via youTube bekend geworden en pas daarna via de normale omroepen uitgezonden.

Een discussiepunt is: er is veel te doen in Amsterdam rond nieuwe media ; hoe is dat ontstaan, terwijl er geen beleid voor bestond? Mensen willen graag hier, in amsterdam, bezig zijn met nieuwe media, De stad trekt het aan. We (amsterdam) deden altijd al illegale dingen voor de rest van europa, misschien komt het daar vandaan?

Financiering/fondsen: eCultuur, een vak apart?

Mondriaan Stichting – Gitta Luiten
Ontwikkelingen in e-cultuur hebben veel invloed op projecten en hoe daar nu mee wordt omgegaan binnen Musea. Het kruipt overal in. Nadeel is dat het wel meer kost. Voordeel is dat er zo weinig mogelijk criteria worden gesteld. Veel regels afschaffen. Er zijn veel ideen maar vaak geen tijd/ geld om het goed voor te bereiden. De kwaliteit moet ondersteund worden en de programmering wordt belangrijker.Er zijn 3 peilers voor het versterken en ontwikkelen van professionele cultuursector.
Over de interregeling: hoe gaat het geld verdeeld worden? Het is duidelijk dat er vooral meer geld moet komen. In Den Haag moet het door gaan dringen dat dit soort projecten kostbaar zijn.

Prins Bernhard Cultuurfonds – Hans van Straten
De eerste kunst/media ervaring van van Straten was het Deaf festival. Binnen het Prins Berhard Cultuurfonds zijn er 5 sectoren en themas. Echter, er is nog geen apart speerpunt voor e-cultuur, binnen het Fonds. Maar aanvragen kan altijd (oproep)! Bijvoorbeeld de Waag krijgt steun vanuit het Fonds. Als je echt wilt weten of je project in aanmerking komt, ga naar www. cultuurfonds.nl. Ook zijn er regionale afdelingen en projecten.

Kunstfonds – mediaproducties
Het gaat om maken in plaats van regelingen en beleid. Toch is er een beleid gemaakt, war het speerpunt ligt bij het leggen van verbinding tussen de electronische wereld en kunst. Toen (20jr geleden) radio en tv, nu ook internet. Deze drie media zijn aan het convergeren. Veel zelf initiatief om projecten op gang te brengen. De workshop stifo@sandberg wordt ook door het Kunstfonds gedaan. Er is net een boek verschenen met de resultaten (new cultural networks). Hoe nu verder?
Tradionele media naar steeds meer mengvormen; tegelijkertijd meer aanvragen over e-cultuur. bestaat dat wel? Jeugd 2.0 om te kijken wat e-cultuur is. Vooral jong publiek zit al in hele andere distributiekanalen. Belangrijk om over na te denken. Beleid of niet? Wat moet je hier doen? Al doende leren, iets minder beleid, meer richting cratieve industrie. Het grote geweld in deze sector zit in gaming, niet in kunst. Toch een brug slaan. Moeten dit vekennen, vooral serious gaming. Samen met VP conferenties en projectn formuleren om iets te laten zien + moeite waard. Ondersteuen van concrete plannen en de mensen die ze maken. Vergroten van publieksbereik. Zoeken naar nieuwe wegen om kunst en nieuwe wegen te verbinden.

Nederland fonds voor film
Begonnen met experimentele film. Interregeling . Fondsen nagedacht over prioriteiten. Bij het filmfonds bezinnen over wat we moeten nu met die e-cultuur. Loopt teveel via de experimentele kant. Besloten om speciaal loket in te ramen voor e-cultuur. De grens ligt bij het narratieve. binnen dat kan alles. beleidsplan op filmfonds.nl

Een discussiepunt is: alle sprekers zijn enthousiast over e-cultuur, maar wel allemaal aparte gedachtes en projecten van e-cultuur.
De Digitale Pioniers (Keller) Er is een statement/regeling – je moet naar een bepaald kunststroming. De Digitale Pioniers doen dat niet en zien toch e cultuur als iets op zichzelf en zijn maatschappelijke relevantie als op zichzelf staand. Veel jonge makers willen juist niet via fondsen of een bepaalde kunst werken. Daarvoor zijn de Digitale Pioniers.

Performance van STEIM: begonnen als lab voor electronische life performance. Performance by dj sniff.

Wrap-up door Floor van Spaendonck
Dit was een korte doorsnede/scan van wat er aan e-cultuur gaande is binnen Nederland. Op het scherm zien we een start van een mapping- project gedaan door Govcom.org voor VP. Het eerste screenshot wordt aangeboden aan de wethouder van Amsterdam, Carolien Gehrels.
Wethouder Gehrels zegt afsluitend:
Ingewikkeld verhaal vanuit de Gemeente. Er is een groot belang aan cultuur, en er is een wens bij de wereldklasse te horen. E-culture en kunst in cultuur, Amsterdam als laboratorium functie. Dit is een belangrijk deel van het beleid als college. Atelierbeleid en broedplaatsen. Wij, bestuurders, zijn beleidsmakers, geloven wel in beleid. Je moet aanvoelen wat er gaande is en wat de passies zijn van de stad. Dat zijnde mensen die iets neer kunnen gaan zetten. De creatieve industrie groeit in Amsterdam. Belangrijk dat amsterdamse talenten zich thuis voelen. toekomst is aan u.